პარ. მარ 29th, 2024

განსაკუთრებით ბოლო წლებში ნაგავი მსოფლიოსთვის თავსატეხი გახდა, რადგან ყოველწლიურად იზრდება პროდუქციის მოხმარება, შესაბამისად ყველა სახის ნარჩენების რაოდენობაც იზრდება.

ამ პრობლემის აღმოსაფხვრელად ევროკავშირმა ნარჩენების გადამუშავების საკმაოდ ეფექტური სისტემა შეიმუშავა. 2001 წლის 15-16 ივნისს ევროპული საბჭოს მიერ დამტკიცებულ მდგრადი განვითარების სტრატეგიის დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ ეკონომიკური ზრდის, ბუნებრივი რესურსების გამოყენებასა და ნარჩენების დონეს შორის ურთიერთობა უნდა იყოს პროპორციული. ამავე დოკუმენტით 2000 წლიდან 2010 წლამდე – 20% -ით და 2050 წლისთვის 50% -ით ნარჩენების მოცულობის შემცირებაც დაგეგმილია. 2004 წელს ევროკომისიამ დაიწყო მუშაობა ნარჩენების გამოყენებისა და ნეიტრალიზაციის პრობლემის შესახებ. შედეგად, ჩარჩო დირექტივა გამოიცა 2006 წლის 5 აპრილს.

საქართველო კი ახლა იწყებს ამ სისტემაში ჩართვას. ამ გზას ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმების შემდეგ დაადგა. არსებობს დოკუმენტები – საქართველოს ნარჩენების მართვის ეროვნული სტრატეგია (2016 -2030) და ეროვნული სამოქმედო გეგმა (2016- 2020), რომლებიც 2016 წლის აპრილში დამტკიცდა. 2017 -2018 წლებში მიიღეს საქართველოში არსებული ყველა მუნიციპალიტეტის ნარჩენების მართვის ხუთწლიანი გეგმებიც (2017- 2021).
ყოველწლიურად, ევროკავშირში მხოლოდ 1.3 მილიარდი ტონა ნარჩენი გენერირდება. ეს არის დაახლოებით 3.5 ტონა რეზიდენტი.

ნარჩენების სეპარირების სფეროში განვითარებული ქვეყნების გამოცდილებას თუ გადავხედავთ, ერთ-ერთი წარმატებული პოლიტიკა გერმანიამ გაატარა.

კიდევ ერთი ბრწყინვალე მაგალითია იაპონია, სადაც ნარჩენების მართვის სისტემა იმდენად დახვეწილია, რომ ქვეყანაში დაკონსერვებული, გადასამუშავებლად უვარგისი ნარჩენებისგან ხელოვნურ კუნძულებსაც კი აკეთებენ.

გერმანიის ეკონომიკური ინსტიტუტის მიერ 2005-2014 წლების კვლევის თანახმად, ნარჩენების გადამუშავება ევროკავშირის ქვეყნებში ყოველწლიურად გაიზარდა: პოლონეთში 2.9%, იტალიაში – 2.6%, კვიპროსში 2.4% უნგრეთში – 2.3%, ჩეხეთში – თითქმის 2.2%. ლიდერი იყო ლიტვა, სადაც ამ პერიოდში ზრდა 3% -ზე მეტი იყო. მაგრამ ავსტრიაში ფიგურა 0.3% -ით დაეცა და ფინეთში 0.1% შეადგინა. ესტონეთმაც არაერთი ნაბიჯი გადადგა ეფექტური ნარჩენების მართვაზე. ნარჩენების მართვა ესტონეთში დღეს მომგებიან ბიზნესად ითვლება.

ესტონეთში დანერგილი ტექნოლოგიური სიახლეების ადგილზე გაცნობის შესაძლებლობა მოგვეცა, მაშინ, როცა „აღმოსავლეთ პარტნიორობის” ესტონური ცენტრის მიწვევით, რეგიონული მედიის წარმომადგენლები ვიმყოფებოდით ტალინში.

ტალინის გადამამუშავებელი ცენტრი უკვე ხუთი წელია არსებობს, მის განვითარებაში უდიდესი, ფინანსური წვლილი ევროკავშირს მიუძღვის. იგი ოთხ რაიონს ემსახურება. ცენტრის ტერიტორია 67 ჰექტარია. ყოველ წელს მინიმუმ 120 ათასი ტონა ნაგავი ენერგო საჭიროებისთვის მუშავდება და ბიოგაზის სახით მისი გაყიდვა 50 000-100,000 ევროს შეადგენს. აქ შერეული ნარჩენები – მეტალის, ქაღალდისა და მუყაოს, მინის პლასტიკატისა და მავნე ნარჩენების გადამუშავებაც მიმდინარეობს. საყოფაცხოვრებო ნარჩენები მუშავდება ენერგეტიკულად და გადაიქცევა კომპოსტად.


ასევე ვიმყოფებოდით კომპანია „ესტი პანდიპაკენდში“, რომელიც ნარჩენების გადამუშავების დეპოზიტური სისტემით მუშაობს. ნარჩენების გადამუშავების დეპოზიტური სისტემის მუშაობის პრინციპი ასეთია: მოქალაქე, რომელიც უალკოჰოლო სასმელს ან ლუდს ყიდულობს, დამატებით იხდის ტარის ღირებულებას, რაც 10 ევროცენტია. მყიდველს შეუძლია უკვე ცარიელი ტარა ადგილობრივ სუპერმარკეტებსა და მცირე მაღაზიებში განთავსებულ დეპოზიტურ აპარატებში განათავსოს და მასში გადახდილი 10 ევროცენტი უკან დაიბრუნოს. დეპოზიტის აპარატებში განთავსებული ტარა კი მეორად გადამუშავებას ექვემდებარება და მისგან სხვადასხვა პროდუქცია – მათ შორის ტანსაცმელიც მიიღება.